راهنمای کامل نگهداری و تکثیر گیاه سرخس در خانه و باغچه
گیاه سرخس یکی از گیاهان آپارتمانی است که به‌خاطر برگ‌های زیبایش شهرت دارد. اگر دوست دارید یک گلدان زیبای سرخس در خانه داشته باشید، ادامه‌ی مطلب را بخوانید. هر چه لازم است در مورد سرخس، نگهداری از آن و تکثیر این گیاه زیبا بدانید در ادامه آمده است.
گیاه سرخس چیست؟
سرخس گیاهی است که ۱۲ هزار گونه‌ی مختلف دارد. این گیاه با کاشت بذر تکثیر نمی‌شود بلکه با تولید هاگ تولیدمثل می‌کند.
هاگ‌ها واحدهای تولید مثلی هستند که مانند نقاط کوچکی در سطح زیرین شاخه‌ها به نظر می‌رسند. گیاهان سرخس می‌توانند میلیون‌ها هاگ را روی زمین بریزند، اما تنها تعداد کمی از آنها شرایط مناسب برای رشد پیدا می‌کنند و به یک گیاه جدید تبدیل می‌شوند. سرخس‌ها بیش از ۳۰۰ میلیون سال است که وجود دارند و به دلیل برگ‌های توری مانند کاملا قابل تشخیص از سایر گیاهان هستند.
تنوع انواع سرخس بسیار زیاد است. هر کدام را باید جداگانه بررسی کرد تا ویژگی‌ها و نیازهای گیاه مشخص شود. بعضی از انواع سرخس از نوع درخت‌های بسیار بلند هستند در حالی که بعضی از آنها به ندرت بلندتر از ۳ سانتی‌متر می‌شوند.
بیشتر انواع سرخس محیط‌های سایه‌دار را دوست دارند اما بعضی از آنها در محیط‌هایی که نور کامل خورشید داشته باشند، بهتر رشد می‌کنند. بعضی از سرخس‌ها خاک خشک را دوست دارند در حالی که بعضی دیگر را باید در خاک دائما مرطوب نگهداری کنید. با تمام این تفاوت‌ها، برخی ویژگی‌های مشترک بین همه‌ی انواع سرخس وجود دارد که باید بدانید. دانستن این نکات کمک می‌کند که بتوانید این گیاه زیبا را در گلدان یا در باغچه‌ی خود داشته باشید و از زیبایی آن لذت ببرید.
مراقبت از گیاه سرخس
بیشتر گونه‌های رایج و محبوب سرخس که برای نگهداری در باغ هستند، باید در محیط نیمه‌سایه نگهداری شوند. همچنین باید خاک غنی داشته باشند که هم رطوبت خوبی داشته باشند و در عین حال دارای زهکشی مناسب باشد. فاصله‌ای که بین گیاه در نظر می‌گیرید به نوع آن بستگی دارد. بعضی از آنها خیلی زود در یک فضای وسیع رشد می‌کنند و سطح بزرگی را می‌پوشانند در حالی که بعضی از آنها مثل سایر گل‌های آپارتمانی در جای خود فقط بزرگ می‌شوند و پخش نمی‌شوند.
تنها قانون کلی که در مورد نگهداری از گیاه سرخس باید در نظر داشته باشید این است که آن را مرطوب نگه دارید. این قانون در مورد بیشتر انواع سرخس صدق می‌کند. بسیاری از انواع سرخس، بسیار راحت نگهداری می‌شوند و دردسر کمی دارند. بعضی از آنها به قدری سازگار هستند که خیلی زود رشد می‌کنند و حتی ممکن است رشد زیاد آنها باعث دردسر هم بشود و نیاز به مراقبت داشته باشند.
این گیاه را باید از آسیب ناشی از حلزون‌ها در امان نگه دارید. رطوبت‌دوست بودن بعضی از انواع سرخس می‌تواند آن را مستعد بعضی مشکلات گیاهان آپارتمانی مثلا انواع قارچ‌ها کند.
نور
بیشتر سرخس‌ها یک مکان سایه‌دار را ترجیح می‌دهند، اما در سایه‌ی خیلی زیاد خوب عمل نمی‌کنند. سایه‌هایی که توسط شاخه‌های درختان ایجاد می‌شود و نور از لابه‌لای آن می‌تابد بهترین شرایط را برای رشد بیشتر گونه‌های سرخس فراهم می‌کند. به نحوه‌ی رشد آنها در جنگل فکر کنید و سعی کنید شرایط مشابهی را در حیاط یا باغ خود برای سرخس پیدا کنید.
سرخس‌ها می‌توانند مقداری نور مستقیم خورشید را تحمل کنند؛ با این حال، هر چه بیشتر نور خورشید دریافت کنند، به رطوبت بیشتری نیاز خواهند داشت. فقط تعداد کمی از گونه‌های سرخس، مانند سرخس شترمرغی (Matteucia struthiopteris) مکان‌های خشک، گرم و آفتابی را تحمل می‌کنند.
خاک
تقریبا تمام سرخس‌ها خاکی را ترجیح می‌دهند که مرطوب باشد و زهکشی خوبی داشته باشد. بیشتر سرخس‌ها در خاکی که کمی اسیدی تا خنثی باشد عملکرد خوبی دارند یعنی pH خاک باید بین ۴ تا ۷ باشد. بعضی از انواع سرخس‌ها مثلا Adiantum خاکی که کمی قلیلیی‌تر باشد ترجیح می‌دهند.
آب
سرخس را به‌طور منظم در دوره‌های بدون باران آبیاری کنید و اجازه ندهید خاک کاملاً خشک شود. یک لایه مالچ به ضخامت ۵ سانتی‌متر به خنک و مرطوب نگه داشتن ریشه‌ها کمک می‌کند. هنگامی که در داخل خانه این گیاه را نگهداری می‌کنید، گیاه را هر روز کمی آبیاری کنید.
دمای هوا و رطوبت مورد نیاز
بیشتر سرخس‌ها البته نه همه‌ی آنها، محیط مرطوب را دوست دارند اما تحمل آنها در برابر بازه‌ی دمای هوا بسیار وسیع است. برای هر نوع اقلیمی تقریبا نوعی سرخس وجود دارد. برای تنظیم دمای محیط باید به نوع سرخسی که تهیه می‌کنید توجه کنید.
کود
با وجود اینکه ضروری نیست، می‌توانید از کودهای مخلوط که به آهستگی در خاک آزاد می‌شوند برای رشد بهتر گیاه استفاده کنید. این کار را باید در ابتدای فصل بهار انجام دهید. سرخس‌ها نسبت به کود حساس‌اند پس در استفاده از کود زیاده‌روی نکنید.
کاشت گیاه سرخس و تعویض گلدان
وقتی قصد دارید گیاه سرخس را به عنوان گیاه آپارتمانی نگه دارید، دنبال گونه‌هایی از سرخس بگردید که استوایی باشند. غیر از خاک‌های استاندارد مخصوص گلدان، این گیاه در خاک‌هایی که غنای بیشتری دارند عملکرد بهتری خواهند داشت. برای این منظور می‌توانید از خاک‌های ترکیبی که مخصوص سرخس‌ها تولید می‌شود استفاده کنید. کمپوست مخلوط با پیت ماس و شن هم برای کاشتن سرخس مناسب است.
تعویض گلدان گیاه سرخس زمانی ضروری است که گیاه کاملا تمام فضای گلدان را گرفته باشد. این شرایط باعث می‌شود که برگ‌های گیاه کوچک‌تر شوند. پس اگر احساس کردید که برگ‌های جدید گیاه کوچک‌تر هستند، احتمالا یکی از دلایلش، بزرگ شدن بیش از حد گیاه نسبت به گلدان است.
برای جمع کردن هاگ از برگ‌های گیاه سرخس، صبر کنید تا زمانی که رنگ آنها تیره شود و شروع به ریختن از برگ کنند. این علامت نشان می‌دهد که کاملا رسیده هستند. یک راه ساده برای انجام این کار این است که وقتی هاگ‌ها شروع به تیره‌تر شدن کردند، برگ را جدا کنید.
برگ را داخل یک کیسه‌ی پلاستیکی با در باز بگذارید یا روی یک کاغذ قرار دهید. این برگ را باید در فضای بسته نگه دارید تا وزش باد باعث پخش و پلا شدن هاگ‌ها نشود. منتظر بمانید تا هاگ‌ها بریزند. باید مطمئن شوید که هاگ‌ها کاملا رسیده و بالغ هستند و خودشان می‌افتند. یعنی این کار را نباید به زور انجام دهید.
